بیماری نیوکاسل

بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی بسیار مسری و اغلب کشنده در طیور، از جمله بیماری های مرغ در تابستان و فصول دیگر است. این بیماری توسط ویروس پارامیکسو ویروس نوع 1 (PMV-1) ایجاد می‌شود و می‌تواند طیف وسیعی از پرندگان، از جمله مرغ‌ها، بوقلمون‌ها، اردک‌ها، غازها و پرندگان وحشی را آلوده کند. بیماری نیوکاسل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی طیور در جهان است و می‌تواند خسارات اقتصادی سنگینی به صنعت طیور وارد کند. ویروس نیوکاسل بسیار مقاوم است و می‌تواند برای مدت طولانی در محیط زنده بماند. انتقال ویروس می‌تواند از طریق تماس مستقیم با پرندگان آلوده، ترشحات تنفسی و مدفوع آنها، و همچنین از طریق وسایل و تجهیزات آلوده، خوراک، آب، و هوا صورت گیرد.

در فصل تابستان، به دلیل افزایش تردد افراد و وسایل نقلیه بین مزارع و مناطق مختلف، خطر انتشار بیماری نیوکاسل افزایش می‌یابد. علاوه بر این، استرس گرمایی می‌تواند سیستم ایمنی مرغ‌ها را ضعیف کرده و آنها را در برابر عفونت نیوکاسل آسیب‌پذیرتر سازد. علائم بیماری نیوکاسل می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به سویه ویروس، سن مرغ، گونه پرنده و عوامل محیطی متفاوت باشد. علائم رایج شامل بی‌حالی شدید، افسردگی، کاهش اشتها، مشکلات تنفسی (سرفه، عطسه، تنگی نفس)، ترشحات بینی و چشم، علائم عصبی (لرزش، پیچیدگی گردن، فلجی)، اسهال سبز رنگ، کاهش تولید تخم مرغ، و مرگ ناگهانی و تلفات بالا است. در سویه‌های بسیار بیماری‌زا (Velogenic)، تلفات می‌تواند به 100 درصد برسد. تشخیص بیماری نیوکاسل بر اساس علائم بالینی، کالبدگشایی، و تست‌های آزمایشگاهی، مانند HI، ELISA، PCR و جداسازی ویروس انجام می‌شود. به دلیل اهمیت بهداشتی و اقتصادی بیماری نیوکاسل، تشخیص سریع و دقیق این بیماری بسیار حیاتی است.

پیشگیری و درمان بیماری نیوکاسل

پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل، نیازمند رویکرد جامع و هماهنگ در سطوح مزرعه، منطقه ای و ملی است. واکسیناسیون، مهمترین ابزار برای پیشگیری از بیماری نیوکاسل است. انواع مختلفی از واکسن‌های نیوکاسل در دسترس هستند، از جمله واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته و واکسن‌های غیر فعال. برنامه‌های واکسیناسیون نیوکاسل معمولاً در تمام مناطق پرورش طیور اجرا می‌شود و واکسیناسیون منظم و به موقع، نقش کلیدی در کنترل بیماری دارد. امنیت زیستی، به عنوان یک اقدام مکمل واکسیناسیون، در پیشگیری از بیماری نیوکاسل اهمیت دارد.

رعایت اصول سختگیرانه امنیت زیستی، می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ورود ویروس نیوکاسل به مزرعه را کاهش دهد. این اصول شامل محدود کردن تردد افراد و وسایل نقلیه به مزرعه، ضدعفونی دقیق وسایل و تجهیزات، قرنطینه مرغ‌های جدید، جلوگیری از تماس مرغ‌های پرورشی با پرندگان وحشی، مدیریت بهداشتی آب و خوراک، و دفع بهداشتی کود و لاشه ها است. مراقبت و پایش فعال، برای شناسایی زودهنگام موارد مشکوک به بیماری نیوکاسل، بسیار مهم است. پرورش دهندگان باید به طور مرتب گله‌های خود را از نظر علائم بیماری بررسی کنند و در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک، فوراً به دامپزشکی اطلاع دهند. در صورت تایید وقوع بیماری نیوکاسل در یک مزرعه، اقدامات کنترل و ریشه کنی سریع و قاطع، برای جلوگیری از گسترش بیماری به سایر مزارع و مناطق، ضروری است. این اقدامات معمولاً شامل معدوم سازی گله‌های آلوده و در معرض خطر، قرنطینه مناطق آلوده، ردیابی و بررسی مزارع مجاور، و تشدید اقدامات امنیت زیستی است. هیچ درمان خاصی برای بیماری نیوکاسل وجود ندارد و درمان‌های حمایتی معمولاً موثر نیستند. بنابراین، پیشگیری از بیماری نیوکاسل از طریق واکسیناسیون و امنیت زیستی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استرس گرمایی

استرس گرمایی، اگرچه یک بیماری عفونی نیست، اما به عنوان یک عامل مهم در بیماری های مرغ در تابستان شناخته می‌شود، زیرا می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت و بهره‌وری مرغ‌ها تأثیر منفی بگذارد و آنها را مستعد ابتلا به سایر بیماری‌ها سازد. مرغ‌ها، به ویژه نژادهای گوشتی مدرن، به دلیل سرعت رشد بالا و متابولیسم زیاد، به دمای بالای محیط بسیار حساس هستند. در فصل تابستان، زمانی که دما و رطوبت هوا افزایش می‌یابد، مرغ‌ها ممکن است دچار استرس گرمایی شوند. استرس گرمایی زمانی رخ می‌دهد که مرغ نتواند گرمای تولید شده در بدن خود را به طور موثر دفع کند و دمای بدن آن به طور غیرطبیعی افزایش یابد. علائم استرس گرمایی در مرغ‌ها می‌تواند شامل له له زدن (تنفس سریع و سطحی)، باز کردن بال‌ها، کاهش اشتها، کاهش مصرف آب، بی‌حالی، افسردگی، کاهش تولید تخم مرغ، کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ، افزایش مصرف آب، اسهال، و در موارد شدید، تلفات باشد. استرس گرمایی می‌تواند اثرات منفی متعددی بر سیستم‌های مختلف بدن مرغ‌ها داشته باشد. این استرس می‌تواند باعث اختلال در سیستم ایمنی، کاهش عملکرد دستگاه گوارش، اختلال در تعادل الکترولیت‌ها، و افزایش تولید رادیکال‌های آزاد شود.

مرغ‌های دچار استرس گرمایی، به دلیل تضعیف سیستم ایمنی، مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی، مانند کوکسیدیوز، کلی باسیلوز، و بیماری‌های تنفسی می‌شوند. همچنین، استرس گرمایی می‌تواند باعث کاهش رشد و افزایش ضریب تبدیل خوراک در مرغ‌های گوشتی، و کاهش تولید تخم مرغ و کیفیت پوسته تخم مرغ در مرغ‌های تخم‌گذار شود. پیشگیری از استرس گرمایی، از طریق مدیریت صحیح محیط پرورش و فراهم کردن شرایط آسایش حرارتی برای مرغ‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مدیریت و پیشگیری از استرس گرمایی

مدیریت استرس گرمایی در مرغداری‌ها نیازمند یک رویکرد جامع و توجه به جنبه‌های مختلف محیط پرورش است. تهویه مناسب سالن، مهمترین عامل در کاهش استرس گرمایی است. تهویه مناسب می‌تواند به خنک کردن هوای سالن، کاهش رطوبت، و حذف گرمای تولید شده توسط مرغ‌ها کمک کند. استفاده از سیستم‌های تهویه مکانیکی، مانند فن‌های سقفی، دیواری و تونلی، می‌تواند تهویه موثر سالن را تضمین کند. عایق‌بندی مناسب سقف و دیوارها، می‌تواند از ورود گرمای خورشید به داخل سالن جلوگیری کرده و دمای سالن را کاهش دهد. استفاده از سیستم‌های خنک کننده تبخیری، مانند پدهای خنک کننده و مه‌پاش‌ها، می‌تواند به طور موثری دمای هوای سالن را کاهش دهد.

با این حال، استفاده از سیستم‌های خنک کننده تبخیری باید با دقت انجام شود تا از افزایش بیش از حد رطوبت سالن و بروز مشکلات تنفسی جلوگیری شود. تراکم مناسب مرغ‌ها در سالن، از اهمیت بالایی برخوردار است. ازدحام بیش از حد مرغ‌ها می‌تواند باعث افزایش تولید گرما در سالن و تشدید استرس گرمایی شود. فراهم کردن آب خنک و کافی، برای مرغ‌ها در فصل تابستان بسیار ضروری است. مرغ‌ها برای تنظیم دمای بدن خود نیاز به مصرف آب بیشتری دارند. تغییر جیره غذایی و کاهش سطح پروتئین و انرژی جیره، می‌تواند به کاهش تولید گرمای متابولیکی در بدن مرغ‌ها کمک کند. افزودن الکترولیت‌ها به آب آشامیدنی، می‌تواند به جبران الکترولیت‌های از دست رفته از طریق له له زدن و اسهال کمک کند. مدیریت نوردهی و کاهش فعالیت مرغ‌ها در ساعات گرم روز، می‌تواند به کاهش تولید گرما و استرس گرمایی کمک کند. در نهایت، توجه به نژاد مرغ و انتخاب نژادهای مقاوم‌تر به گرما، می‌تواند به کاهش حساسیت به استرس گرمایی کمک کند.

برونشیت عفونی

برونشیت عفونی یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که دستگاه تنفسی و دستگاه تولید مثل مرغان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در فصل تابستان، اگرچه به طور مستقیم با گرما مرتبط نیست، اما می‌تواند در شرایط استرس گرمایی و تضعیف سیستم ایمنی مرغان، شدت بیشتری پیدا کند و به سرعت در گله گسترش یابد. علائم برونشیت عفونی شامل علائم تنفسی مانند عطسه، سرفه، خس‌خس سینه و ترشحات بینی، کاهش تولید تخم‌مرغ، تخم‌مرغ‌های بدشکل و نازک‌پوست، و مشکلات کلیوی (در برخی موارد) است. پیشگیری از برونشیت عفونی از طریق واکسیناسیون، رعایت اصول امنیت زیستی، و مدیریت استرس صورت می‌گیرد. درمان برونشیت عفونی بیشتر حمایتی است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ های مناسب مانند تیل میکودم 25 که به صورت تخصصی به عنوان آنتی بیوتیک تنفسی طیور عرضه می شود، برای کنترل عفونت‌های ثانویه باکتریایی، استفاده از ویتامین‌ها و الکترولیت‌ها، و فراهم کردن شرایط آسایش و تهویه مناسب از جمله اقدامات درمانی است.

آنفلوآنزای مرغی

آنفولانزای مرغی یکی از بیماری های ویروسی رایج مرغ است که در فصل تابستان می تواند شیوع گسترده ای داشته باشد. این بیماری بسیار مسری و خطرناک است و از جمله بیماری های مرغ در تابستان و سایر فصول، به شمار می رود. این بیماری توسط ویروس آنفولانزای نوع A ایجاد می شود و می تواند طیف وسیعی از پرندگان، از جمله مرغ ها، بوقلمون ها، اردک ها و غازها را آلوده کند. برخی از سویه های ویروس آنفولانزای مرغی، به ویژه سویه های بسیار بیماریزا (HPAI)، می توانند باعث تلفات گسترده در گله های مرغ شوند و خسارات اقتصادی سنگینی به صنعت طیور وارد کنند. اگرچه آنفولانزای مرغی در تمام فصول سال می تواند رخ دهد، اما الگوهای فصلی خاصی برای شیوع آن وجود دارد. در برخی مناطق، شیوع آنفولانزای مرغی در فصل پاییز و زمستان بیشتر دیده می شود، در حالی که در مناطق دیگر، فصل تابستان نیز می تواند دوره پرخطری باشد، به ویژه به دلیل مهاجرت پرندگان وحشی که می توانند ناقل ویروس باشند.

علائم آنفولانزای مرغی می تواند بسیار متنوع باشد و بسته به سویه ویروس، سن مرغ، گونه پرنده و عوامل محیطی متفاوت باشد. در سویه های بسیار بیماریزا، علائم می تواند شامل مرگ ناگهانی و تلفات بالا، بی حالی شدید، افسردگی، کاهش اشتها، کاهش تولید تخم مرغ، مشکلات تنفسی (سرفه، عطسه، تنگی نفس)، ترشحات بینی و چشم، تورم صورت و تاج و ریش، خونریزی زیر پوستی، و علائم عصبی (لرزش، پیچیدگی گردن، فلجی) باشد. در سویه های کم بیماریزا، علائم ممکن است خفیف تر باشند و شامل کاهش تولید تخم مرغ، مشکلات تنفسی خفیف، و کاهش اشتها باشند. تشخیص آنفولانزای مرغی بر اساس علائم بالینی، کالبدگشایی، و تست های آزمایشگاهی، مانند PCR، ELISA و تست HI انجام می شود. به دلیل اهمیت بهداشتی و اقتصادی آنفولانزای مرغی، تشخیص سریع و دقیق این بیماری بسیار حیاتی است.

پیشگیری و کنترل آنفولانزای مرغی

پیشگیری و کنترل آنفولانزای مرغی، نیازمند رویکرد جامع و هماهنگ در سطوح مزرعه، منطقه ای و ملی است. امنیت زیستی، سنگ بنای پیشگیری از آنفولانزای مرغی در سطح مزرعه است. رعایت اصول سختگیرانه امنیت زیستی، می تواند به طور قابل توجهی خطر ورود ویروس آنفولانزای مرغی به مزرعه را کاهش دهد.

این اصول شامل محدود کردن تردد افراد و وسایل نقلیه به مزرعه، ضدعفونی دقیق وسایل و تجهیزات، قرنطینه مرغ های جدید، جلوگیری از تماس مرغ های پرورشی با پرندگان وحشی، مدیریت بهداشتی آب و خوراک، و دفع بهداشتی کود و لاشه ها است. پایش و مراقبت فعال، برای شناسایی زودهنگام موارد مشکوک به آنفولانزای مرغی، بسیار مهم است. پرورش دهندگان باید به طور مرتب گله های خود را از نظر علائم بیماری بررسی کنند و در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک، فوراً به دامپزشکی اطلاع دهند.

برنامه های واکسیناسیون، در برخی مناطق و برای برخی از انواع طیور، به عنوان یک ابزار تکمیلی برای کنترل آنفولانزای مرغی استفاده می شود. با این حال، واکسیناسیون به تنهایی نمی تواند از شیوع بیماری جلوگیری کند و باید به همراه اقدامات امنیت زیستی و مراقبت فعال انجام شود. در صورت تایید وقوع آنفولانزای مرغی در یک مزرعه، اقدامات کنترل و ریشه کنی سریع و قاطع، برای جلوگیری از گسترش بیماری به سایر مزارع و مناطق، ضروری است. این اقدامات معمولاً شامل معدوم سازی گله های آلوده و در معرض خطر، قرنطینه مناطق آلوده، ردیابی و بررسی مزارع مجاور، و تشدید اقدامات امنیت زیستی است. همکاری و هماهنگی بین پرورش دهندگان، دامپزشکان، سازمان های دولتی و سایر ذینفعان، برای کنترل موثر آنفولانزای مرغی، بسیار حائز اهمیت است.

لوسمی مزمن

لوسمی مزمن مرغ که با نام لکوز لنفوئیدی نیز شناخته می شود یک بیماری ویروسی نئوپلاستیک است که توسط رتروویروس های لکوز سارکوم پرندگان ایجاد می شود این بیماری یکی از شایع ترین بیماری های توموری در مرغ ها محسوب می شود و می تواند منجر به خسارات اقتصادی قابل توجهی در صنعت طیور شود لوسمی مزمن مرغ عمدتاً مرغ های بالغ را تحت تأثیر قرار می دهد و با تشکیل تومورهای لنفوئیدی در اندام های مختلف بدن از جمله کبد طحال بورس فابریسی کلیه ها و سایر بافت ها مشخص می شود. این توموررها در واقع تجمع سلول های لنفوسیت سرطانی هستند که به طور غیرقابل کنترلی تکثیر یافته اند بیماری می تواند به صورت های مختلفی ظاهر شود از جمله فرم احشایی که شایع ترین شکل آن است و با بزرگ شدن اندام های داخلی به دلیل وجود تومورها همراه است فرم چشمی که باعث تغییر رنگ عنبیه و کوری می شود و فرم استخوانی که منجر به ضخیم شدن استخوان ها می گردد.

انتقال ویروس لوسمی مزمن مرغ می تواند به صورت عمودی از طریق تخم مرغ از مرغ مادر آلوده به جوجه ها و همچنین به صورت افقی از طریق تماس مستقیم با پرندگان آلوده یا محیط آلوده صورت گیرد دوره کمون بیماری معمولاً طولانی است و علائم بالینی ممکن است تا چندین ماه پس از آلودگی ظاهر نشوند علائم بالینی شامل کاهش وزن ضعف بی حالی اسهال و در نهایت مرگ می باشد تشخیص بیماری معمولاً بر اساس کالبدگشایی و مشاهده تومورها در اندام های داخلی انجام می شود آزمایشات سرولوژیکی و مولکولی نیز می توانند برای تأیید تشخیص و شناسایی پرندگان آلوده مورد استفاده قرار گیرند.

درمان لوسمی مزمن

متأسفانه هیچ درمان مؤثری برای لوسمی مزمن مرغ وجود ندارد و کنترل بیماری عمدتاً بر پیشگیری متمرکز است برنامه های ریشه کنی شامل حذف پرندگان آلوده از گله و رعایت دقیق اصول بهداشتی و امنیت زیستی می تواند به کاهش شیوع بیماری کمک کند واکسن هایی نیز برای کنترل این بیماری در دسترس هستند که می توانند در کاهش شدت و شیوع بیماری مؤثر باشند مدیریت صحیح گله و کاهش عوامل استرس زا نیز می تواند در حفظ سلامت پرندگان و کاهش حساسیت آنها به بیماری نقش داشته باشد این بیماری به دلیل ماهیت ویروسی و توانایی ویروس در ادغام شدن با ژنوم سلول های میزبان کنترل آن را چالش برانگیز می کند و نیازمند رویکردهای جامع مدیریتی و بهداشتی است.

آنفلوانزای فوق حاد پرندگان

آنفلوانزای فوق حاد پرندگان یک بیماری ویروسی بسیار خطرناک و مسری است که می‌تواند طیف وسیعی از پرندگان، از جمله مرغان را تحت تاثیر قرار دهد. شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب و تجمع پرندگان مهاجر در فصل تابستان در برخی مناطق، می‌تواند خطر انتقال و گسترش این بیماری را افزایش دهد. علائم آنفولانزای فوق حاد پرندگان شامل مرگ ناگهانی، بی‌حالی شدید، کاهش اشتها، کاهش تولید تخم‌مرغ، مشکلات تنفسی، علائم عصبی، اسهال، و خونریزی است. پیشگیری از آنفولانزای فوق حاد پرندگان از طریق رعایت اصول امنیت زیستی بسیار سخت‌گیرانه، پایش و مراقبت مداوم، و واکسیناسیون (در صورت لزوم و تحت نظر سازمان دامپزشکی) انجام می‌شود. درمان آنفولانزای فوق حاد پرندگان به دلیل شدت بیماری و خطر گسترش سریع، معمولا معدوم‌سازی کامل گله‌های آلوده و مناطق درگیر است. هیچ درمان موثری برای این بیماری وجود ندارد.

کلام پایانی

در این مطلب از مجموعه مقالات بیماری های طیور، به بررسی شایع ترین بیماری های مرغ در فصل تابستان پرداختیم. مهمترین بیماری های مرغ را در این فصل معرفی کردیم و تلاش کردیم بهترین روش های پیشگیری و درمان هر یک را به شما عزیزان معرفی کنیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.