اصول ضدعفونی علیه اسپور

اسپورها شکل مقاوم میکروارگانیسم بوده که می‌توانند به فرم زاینده مبدل شوند. اسپورهای قارچی فرمی غیر فعال و مقاوم به شرایط محیطی بوده که به منظور تولید مثل در قارچ تولید میگردد. اما باکتری‌های اسپور زا در شرایط غیر عادی محیطی و به منظور بقا اقدام به ایجاد اسپور میکند. جدا از تفاوت در هدف ایجاد اسپور، تفاوت‌های ساختاری بسیاری میان این دو وجود دارد. اسپور باکتریایی تحت عنوان اندوسپور در چندین لایه‌ی پیچیده قرار داشته که سیتوپلاسم متراکم در مرکز آن قرار دارد. اسپور باکتری در این شرایط نشانه‌های حیات نداشته و این بر خلاف اسپور باکتری (ساختاری و نشانه حیات) است (1، 2، 3). ضدعفونی علیه اسپور

بر اساس یک تقسیم بندی کلی میزان مقاومت در مقابل ترکیبات بیوسید بر اساس  تصویر یک است. اسپورهای باکتریایی بسیار مقاومت‌تر از اسپورهای قارچی هستند. به غیر از موارد استثنا اگر ترکیب یا مخلوط چند ترکیب بیوسید قادر به به از بین اسپور باکتری‌های رفرنس باشد به طور حتم می‌تواند اسپور قارچ را نیز از بین ببرد. مشکل اسپورهای قارچی تعداد بالای آن‌ها پس از جوانه زدن و ورود به قسمت‌هایی است که معمولا در ضدعفونی به آن‌ها توجه نمیگردد. اسپورهای باکتریایی به طور عمده از طریق خوراک و آب به حیوان زنده منتقل شده درحالی که انتقال از طریق هوا و خوراک در مورد اسپورهای قارچی مهم است (4، 5).

اصول ضدعفونی علیه اسپور

1- انتخاب محصول

به منظور ضدعفونی علیه اسپور در مراکز پرورش و تولید صنعت دامپروری باید محصول دارای اثربخشی علیه اسپور استفاده شود. ترکیبات مختلفی مانند آلدئیدی (فرمالدئید، گلوترآلدئید)، پراکسیدها (هیدروژن پراکسید، پراستیک اسید) و ترکیبات چهارتایی آمونیوم در غلظت‌های مشخصی بر اسپور باکتری و قارچ موثر هستند. اثربخشی ترکیباتی مانند گلوترآلدئید با ترکیبات چهارتایی آمونیوم یا هیدروژن پراکسید با یون نقره کارایی محصول را چند برابر خواهد کرد. از ترکیباتی مانند فرمالین به دلیل عدم امنیت کافی و اثربخشی مورد نیاز خودداری کنید (6).

ترکیب چهارتایی آمونیوم همراه با گلوترآلئید قادر به از بین بردن اسپور قارچ و باکتری به شکل موثری است. محصولاتی که بر پایه این ترکیبات بیوسید بوده و گواهی اثربخشی بر اسپور دارند جهت ضدعفونی مورد استفاده قرار گیرد. محصول مورد نظر باید قابل استفاده به صورت مه­پاش سرد و گرم باشد و از اثربخشی آن کم نشود. تنها مشکل ترکیبات حاوی گلوترآلدئید بوی ناخوشایند آن بوده که از لحاظ امنیت شغلی مورد توجه است. ترکیبات چهارتایی آمونیوم نیز باید از نسل چهار و پنج باشد.

2- انتخاب پروتکل

در مزارع پرورش و تولید مرغ گوشتی، مادر و تخمگذار درگیری‌های قارچی بیشتر از طریق غذا منتقل می‌گردد در حالی که در مراکز جوجه کشی این انتقال از طریق هوا صورت می‌پذیرد. گازدهی و مه پاشی به منظور ضدعفونی علیه اسپور در مراکز جوجه کشی موثرتر از روش های دیگر است. درحالی که ضدعفونی دان، سطوح و تجهیزات با اسپری و غوطه وری در مراکز پرورش و تولید مهم هستند.

ضدعفونی کننده دزوجرم میکروچوک جی بی دی ساخت شرکت A.C.I. کشور فرانسه با ترکیب گلوترآلدئید و ترکیبات چهارتایی آمونیوم نسل پنج فرموله شده است. این محصول قادر به استفاده به صورت غوطه وری، اسپری، مه‌پاشی سرد و گرم بوده و قادر به ضدعفونی علیه اسپور ، باکتری، ویروس و قارچ می‌باشد. این محصول بر اساس متد استاندارد NFT 72-231 اتحادیه اروپا به منظور خاصیت ضد اسپور مورد آزمایش قرار گرفته است. این محصول در چهار دوز 0.5، 1، 1.5 و 2 درصد علیه باسیلوس سرئوس، باسیلوس سوبتیلیس و کلستردیوم اسپوروژنز آزمایش شد که در غلظت دو درصد قادر به از بین بردن اسپور سخترین باکتری‌ها بوده است (تصویر 2). بر اساس این آزمایش دزوجرم میکروچوک جی بی دی در غلظت دو درصد قادر به از بردن کامل اسپور قارچ و باکتری بوده و  که می‌توان از آن جهت ضدعفونی محیط فارم، سالن‌های جوجه‌کشی، ستر، هچر، دانخوری، تخم مرغ‌های نطفه‌دار و …. استفاده نمود.