payadarooyeh

نماد کیفیت، تضمین زنجیره سلامت

کمپیلوباکتر در طیور

کمپیلوباکتر یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زای باکتریایی در انسان و حیوانات است که عمدتاً از طریق مصرف مواد غذایی آلوده، به‌ویژه گوشت مرغ، انتقال می‌یابد. این باکتری یک تهدید جدی برای بهداشت عمومی محسوب می‌شود و کنترل آن در زنجیره تولید طیور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی نقش ضدعفونی در کاهش آلودگی کمپیلوباکتر در مزارع طیور و تأثیر آن بر سلامت عمومی پرداخته می‌شود.

کمپیلوباکتر چیست؟

کمپیلوباکتر (Campylobacter) یک جنس از باکتری‌های گرم منفی(_)، مارپیچی‌شکل، متحرک و میکروآئروفیلیک است که به‌طور گسترده در دستگاه گوارش انسان و حیوانات یافت می‌شود. این باکتری یکی از مهم‌ترین عوامل گاستروانتریت (التهاب معده و روده) در انسان و حیوانات محسوب می‌شود و به دلیل ایجاد زئونوز (بیماری قابل انتقال بین انسان و حیوان) اهمیت بالایی دارد.

کمپیلوباکتر

بیشتر بخوانید: بیوفیلم چیست؟ چطور بیوفیلم را در حضور پرنده برطرف کنیم؟

ویژگی‌های میکروبیولوژیکی کمپیلوباکتر

  • گرم منفی (دارای دیواره سلولی نازک و لیپوپلی‌ساکاریدها)
  • مارپیچی‌شکل (S شکل) و متحرک با استفاده از یک یا دو فلاژل قطبی
  • میکروآئروفیلیک (برای رشد به مقدار کمی اکسیژن نیاز دارد)
  • دمادوست (ترجیحاً در دمای 37-42 درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند، که دمای ایده‌آل دستگاه گوارش طیور است)

انواع مهم کمپیلوباکتر و بیماری‌زایی آن

  • Campylobacter jejuni: عامل اصلی گاستروانتریت در انسان و شایع‌ترین گونه در طیور
  • Campylobacter coli : گونه‌ای که در خوک و گاهی طیور دیده می‌شود
  • Campylobacter lari: معمولاً در پرندگان دریایی یافت می‌شود

علائم آلودگی کمپیلوباکتر در طیور

کمپیلوباکتر، به‌ویژه Campylobacter jejuni و Campylobacter coli، معمولاً در روده طیور ساکن است و در بیشتر موارد باعث ایجاد علائم بالینی شدید نمی‌شود. بااین‌حال، در شرایط خاص، به‌ویژه در جوجه‌های گوشتی و طیور تخم‌گذار، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

علائم بالینی در جوجه‌های گوشتی و پولت‌ها

رشد نامناسب: به دلیل التهاب خفیف در دستگاه گوارش، جذب مواد مغذی کاهش‌یافته و پرنده‌ها در وزن گیری دچار مشکل  می‌شوند.

افزایش ضریب تبدیل غذایی (FCR): طیور مبتلا نیاز به مصرف خوراک بیشتری دارند تا وزن مطلوب را به دست آورند، که باعث افزایش هزینه‌های پرورش می‌شود.

اسهال خفیف تا متوسط: آلودگی ممکن است باعث مدفوع آبکی و تغییر رنگ آن شود.

کاهش کیفیت بستر: به دلیل افزایش رطوبت ناشی از اسهال، بستر مرطوب شده و خطر بروز مشکلاتی مانند درماتیت کف پا و سوختگی مفاصل خرگوشی افزایش می‌یابد.

علائم در طیور تخم‌گذار و مادر

کاهش کیفیت و تولید تخم‌مرغ: کمپیلوباکتر می‌تواند بر سلامت عمومی مرغ‌های تخم‌گذار تأثیر بگذارد و باعث کاهش تخم‌گذاری یا ایجاد پوسته‌های نازک و شکننده در تخم‌ها شود.

کاهش اشتها و افسردگی در موارد شدید: اگر عفونت شدید شود، پرنده‌ها ممکن است بی‌حال شده و کاهش مصرف خوراک داشته باشند.

پرهای کثیف و آلودگی اطراف مقعد: به دلیل اسهال، پرهای اطراف مقعد آلوده و چسبنده می‌شوند.

تأثیر کمپیلوباکتر بر میزان مرگ‌ و میر طیور

اگرچه کمپیلوباکتر به‌ندرت باعث مرگ‌ومیر مستقیم در طیور می‌شود، اما عفونت‌های هم‌زمان با سایر عوامل بیماری‌زا|(مانند E. coli، سالمونلا و کوکسیدیوز) می‌توانند منجر به افزایش تلفات شوند.

تأثیر کمپیلوباکتر بر میزان مرگ‌ و میر طیور

انتقال کمپیلوباکتر از طیور به انسان

کمپیلوباکتر یکی از مهم‌ترین باکتری‌های زئونوز (قابل انتقال بین حیوان و انسان) است و می‌تواند از طریق طیور به انسان منتقل شود. کمپیلوباکترژوژنی و کمپیلوباکتر کولی دو گونه‌ای هستند که در طیور، فراوان‌اند و باعث کمپیلوباکتریوز در انسان می‌شوند.

مهم‌ترین راه‌های انتقال کمپیلوباکتر از طیور به انسان عبارتند از :

مصرف گوشت مرغ آلوده و نپخته: شایع‌ترین راه انتقال کمپیلوباکتر به انسان، مصرف گوشت مرغ آلوده‌ای است که به‌طور کامل پخته نشده باشد.
 آب و غذاهای آلوده: آب آلوده به فضولات طیور یا سبزیجات شسته شده با آب آلوده می‌تواند منبع انتقال باشد.
آلودگی متقاطع در آشپزخانه: استفاده از چاقوها، تخته‌های برش، یا ظروفی که با گوشت خام آلوده شده‌اند، می‌تواند باعث انتقال کمپیلوباکتر شود.
 تماس مستقیم با طیور آلوده: کارگران مزارع، کارکنان کشتارگاه‌ها و افرادی که طیور خانگی نگهداری می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عفونت هستند.

علائم و بیماری‌ زایی کمپیلوباکتر در انسان

کمپیلوباکتر در انسان باعث گاستروانتریت حاد (التهاب معده و روده) می‌شود که علائم آن شامل موارد زیر است:

  • اسهال شدید (گاهی خونی)
  • تب بالا و لرز
  • دردهای شکمی و گرفتگی عضلات شکم
  • حالت تهوع و استفراغ
  • ضعف و بی‌حالی

عوارض احتمالی:

  • کم‌آبی شدید به‌ویژه در کودکان و سالمندان
  • بیماری‌های التهابی مزمن روده در برخی موارد
  • سندرم گیلن-باره (Guillain-Barré Syndrome): یک بیماری عصبی نادر که می‌تواند باعث فلج موقت شود.

منابع آلودگی و انتقال

گوشت مرغ و فرآورده‌های جانبی آن از مهم‌ترین منابع آلودگی به کمپیلوباکتر در ایران محسوب می‌شوند. در مطالعه‌ای، بالاترین شیوع گونه‌های کمپیلوباکتر در کبد مرغ (۷۸٫۳٪)، سنگدان (۷۵٫۸٪)، قلب (۶۵٪) و گوشت مرغ (۵۶٫۷٪) مشاهده شد.

همچنین، اردک‌های آزاد در مناطق شمالی ایران می‌توانند به‌عنوان منبع آلودگی محیطی و انتقال به انسان مطرح باشند. این پرندگان با دفع مدفوع آلوده، محیط را آلوده کرده و می‌توانند به‌طور غیرمستقیم باعث عفونت در انسان شوند.

راه‌های کنترل و کاهش آلودگی کمپیلوباکتر در مزارع طیور

راه‌های کنترل و کاهش آلودگی کمپیلوباکتر در مزارع طیور

کنترل و کاهش آلودگی کمپیلوباکتر در مزارع طیور به‌ویژه در مراحل ابتدایی تولید و نگهداری طیور بسیار مهم است. این اقدامات می‌توانند به بهبود سلامت عمومی طیور، افزایش کیفیت گوشت مرغ و کاهش خطرات بهداشتی برای مصرف‌کنندگان کمک کنند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین راه‌های کنترل و کاهش آلودگی کمپیلوباکتر در مزارع طیور اشاره شده است:

  1. رعایت اصول بهداشت فردی و محیطی
  • شستشوی دست‌ها و استفاده از لباس‌های محافظ: کارگران باید از دستکش، ماسک و لباس‌های محافظ برای جلوگیری از آلودگی متقاطع استفاده کنند. شستشوی مرتب دست‌ها و نظافت تجهیزات و ابزارهای کاری می‌تواند از انتشار آلودگی جلوگیری کند.
  • نظافت مداوم محیط‌های پرورش: تمیز نگه داشتن قفس‌ها، لانه‌ها و فضاهای پرورش طیور از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات شامل شستشوی منظم پس از هر بار استفاده و ضدعفونی کامل تجهیزات مانند قفس‌ها، ظرف‌های آب و غذا، ماشین‌آلات و سایر ابزارهای مرتبط با پرورش طیور می‌شود تا از انتقال آلودگی، به‌ویژه کمپیلوباکتر، جلوگیری گردد. همچنین، تمیز کردن کف و دیوارها و ضدعفونی محیط با مواد ضدعفونی‌کننده مناسب، نقش مهمی در کاهش بار میکروبی دارد. انتخاب مواد ضدعفونی‌کننده باید با دقت انجام شود تا از اثربخشی کافی در از بین بردن این باکتری برخوردار باشند و در شرایط مزارع طیور و کشتارگاه‌ها به‌خوبی عمل کنند. از جمله ضدعفونی‌کننده های مؤثر میتوان به ویروکس ، ویروکس فومیژنو ، زیکس ویروکس و میکروچوک اشاره کرد.
  • کنترل ورود و خروج حیوانات و افراد: برای جلوگیری از آلودگی‌های محیطی و انتقال بیماری‌ها، ورود حیوانات و افراد از خارج باید تحت کنترل باشد. همچنین باید از حمل و نقل مناسب طیور برای جلوگیری از انتقال آلودگی به دیگر مزارع استفاده شود.
  1. مدیریت تغذیه و آب آشامیدنی
  • ضدعفونی کردن آب: استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها مانند آکوازیکس پلاسAG و آکوازیکسE52 در تصفیه آب آشامیدنی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از آلودگی محیطی توسط کمپیلوباکتر ایفا کند.
  • اسیدیفیکاسیون: استفاده از آزیکس پلاس و آزیکس فورته ترکیبات اسیدی هستند که در مراحل مختلف تولید می‌تواند بار میکروبی را کاهش دهد. این دو محصول می‌توانند برای کاهش بارمیکروبی آب آشامیدنی طیور و تقویت و بهبود عملکرد روده ها گزینه مناسبی باشند
  • کنترل آلودگی غذا: تغذیه طیور باید از منابع معتبر و سالم تأمین شود. جیره‌های غذایی باید از آلودگی به مواد زیان‌آور و میکروارگانیسم‌ها، از جمله کمپیلوباکتر، محافظت شوند.
  1. کنترل آلودگی از طریق فضولات
  • مدیریت فضولات: فضولات طیور یکی از منابع عمده انتقال کمپیلوباکتر هستند. بنابراین، جمع‌آوری و پردازش صحیح فضولات، به‌ویژه در محیط‌های بسته و پرجمعیت، بسیار اهمیت دارد. فضولات باید به‌طور منظم و در شرایط بهداشتی مدیریت شوند.
  • استفاده از سیستم‌های جمع‌آوری و دفع مناسب: استفاده از سیستم‌های مؤثر برای جمع‌آوری و دفع فضولات، می‌تواند از آلودگی محیط و انتقال آلودگی‌های میکروبی جلوگیری کند.
  1. نظارت و پایش به‌طور منظم
  • پایش مداوم سلامت طیور: آزمایش‌های منظم و کنترل کیفیت گوشت و سایر فرآورده‌های طیور برای شناسایی کمپیلوباکتر در مراحل مختلف تولید ضروری است. این اقدام می‌تواند به شناسایی سریع آلودگی‌ها و جلوگیری از گسترش آن کمک کند.
  • آزمایشات آزمایشگاهی: نمونه‌برداری از محیط، آب، غذا و فضولات به‌طور منظم برای شناسایی میزان آلودگی و کنترل آن اهمیت دارد.
  1. آموزش و آگاهی‌دهی به کارگران
  • آموزش کارکنان: به‌منظور پیشگیری از آلودگی و کنترل آن، کارکنان باید از روش‌های صحیح بهداشت، ضدعفونی، و کنترل آلودگی آگاه شوند. این آموزش‌ها باید به‌طور دوره‌ای انجام گیرد.
  • استانداردهای بهداشت: تنظیم استانداردهای بهداشتی و اجرای آن‌ها در مزارع از اهمیت زیادی برخوردار است. اجرای این استانداردها می‌تواند به پیشگیری از شیوع کمپیلوباکتر کمک کند.

خلاصه مطلب

در این مقاله در مورد کمپیلوباکتر در طیور توضیحات علمی تخصصی و مهمی را ارائه کردیم،  به صورت جامع به بررسی ویژگی های این عامل بیماری زا پرداختیم. تاثیرات کمپیلوباکتر بر صنعت طیور، به ویژه مرغداری را مورد بررسی قرار دادیم و در آخر به مهمترین روش های کنترل آلودگی و بهترین روش های پیشگیری از کمپیلوباکتر پرداختیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما کاربران گرامی وبسایت پایادارویه قرار گرفته باشد.

منوی دسته بندی های خود را در تنظیمات سربرگ » موبایل » المنت منو موبایل » نمایش / مخفی » انتخاب منو مشخص کنید.
برای دیدن نوشته هایی که دنبال آن هستید تایپ کنید.