کیسه زرده منبع مواد مغذی و آنتی‌بادی‌های ضروری جهت رشد و تکامل پرنده در دوره انکوباسیون و چند روز پس از هچ می‌باشد. به دلیل وجود مواد مغذی محیط بسیار مناسبی جهت رشد و تکثیر باکتری می‌باشد. عفونت کیسه زرده یا امفالیت یک بیماری عفونی غیر واگیر در پرندگان جوان است. این بیماری اکثرا در محیط‌هایی که شرایط بهداشتی به طور کامل رعایت نمی‌شود به وقوع می‌پیوندد که به باکتری‌های فرصت طلب فرصت ایجاد بیماری را می‌دهد. علائم شامل تورم، بی‌اشتهایی، افسردگی، کاهش وزن‌گیری و افزایش مرگ و میر در دو هفته اول پس از هچ است. درمان پرندگان بیمار با آنتی‌بیوتیک معمولا اثربخشی لازم را ندارد. پشگیری با افزایش سطح بهداشت و کیفیت مدیریت فارم و زنجیره اتفاق خواهد افتاد.
امفالیت شرایطی است که در آن کیسه زرده دچار عفونت شده و معمولا با کیسه زرده جذب نشده در پرندگان جوان همراه است. این بیماری عفونی بوده اما واگیردار نیست و با قوانین ضعیف در ارتباط با دمای انکوباسیون، رطوبت نامناسب و آلودگی تخم مرغ‌های نطفه دار همراه است. عفونت کیسه زرده می‌تواند در مراحل مختلفی اتفاق افتد. آلودگی قبل از قرارگیری در ستر، در طول انکوباسیون و یا به هنگام حمل و نقل به فارم از محتمل‌ترین موارد آلودگی است.
اتیولوژی
علت اولیه امفالیت یا عفونت کیسه زرده در پرندگان تماس مستقیم بند ناف با سطوح آلوده است. اگر پرندگان قبل از بسته شدن کامل بند ناف در محیطی آلوده قرار بگیرند باکتری‌ها می‌توانند به کیسه زرده مهاجرت کرده و ایجاد عفونت کنند. باکتری‌های فرصت‌طلب (کلی‌فرم‌ها، استافیلوکوکوس، سودوموناس و پروتئوس) معمولا با این بیماری همراه بوده و عفونت توسط چندین عامل معمول است اگرچه عفونت با باکتری ای‌کلای معمول‌ترین عامل عفونت کیسه زرده است. این بیماری با شرایط نامناسب بهداشتی مراکز جوجه کشی و آلودگی‌های تخم مرغ نطفه دار و همچنین شرایط نامناسب دما و رطوبت ستر و هچر مرتبط است. سرما و یا دمای بالا در طول حمل و نقل و یا قرار گیری زود هنگام در هچر می‌تواند در ایجاد بیماری موثر باشد.
علائم کلینیکی و ضایعات بیماری عفونت کیسه زرده
در طیور مبتلا به امفالیت یا عفونت کیسه زرده، بند ناف متورم شده و بسته نمی‌شود. در ناحیه بند ناف یک لکه مرطوب روی شکم وجود دارد. پرندگان درگیر افسرده و بی‌اشتها بوده و در نزدیکی منبع گرما جمع می‌شوند به صورتی که سر آن‌ها افتاده است. این پرندگان به خوبی وزن نمی‌گیرند و تا دو هفته پس از هچ موارد مرگ و میر در گله دیده می‌شود. جوجه و پرندگان درگیر معمولا تا قبل از مرگ نرمال به نظر می‌رسند. نرخ مرگ و میر 15 درصد در مرغ و 50 درصد در بوقلمون دیده می‌شود. پرندگان جوان دهیدره بوده و کیسه زرده آن‌ها جذب نشده باقی می‌ماند و ممکن است در محوطه بدنی سفت شود و یا به حالت جامد درآید.
پیشگیری و درمان
درمان بخصوصی جهت درمان امفالیت در طیور وجود ندارد. درمان آنتی‌بیوتیکی بر اساس نوع باکتری عامل بیماری انتخاب می‌گردد. حتی پس از انتخاب مناسب آنتی بیوتیک ممکن است نتیجه مورد انتظار ایجاد نگردد زیرا معمولا پرندگانی که به شدت درگیر هستند از بین خواهند رفت.
بیماری توسط کنترل دقیق دما، رطوبت و رعایت دقیق بهداشت انکوباسیون قابل پیشگیری است. تنها تخم مرغ‌های پاکیزه و فاقد ترک و شکستگی باید در ستر گذاشته شوند. اگر ضروری است که تخم مرغ‌های کثیف نیز در ستر گذاشته شود باید از تخم مرغ‌های پاکیزه به طور کامل جدا شوند. ضدعفونی تخم مرغ‌های نطفه‌دار باید بر اساس پروتکل‌ها به طور کامل انجام شود. زمان، دما، نوع محصول، غلظت مورد استفاده باید در ارتباط با ضدعفونی در نظر گرفته شود. آبی که جهت آبکشی استفاده می‌شود باید گرم‌تر از آبی باشد که برای شست و شو استفاده می‌گردد (به هیچ عنوان دمای آب نباید از 60 درجه بیشتر شود). انکوباتر (ستر و هچر) باید بین هر دوره هچری به طور کامل شست و شو ضدعفونی گردد. اگر گازدهی انجام می‌شود، ورودی و خروجی هوا باید بسته شود.
امنیت زیستی جهت جلوگیری از عفونت کیسه زرده
بهترین راه جلوگیری از عفونت کیسه زرده انجام پروتکل‌های سخت امنیت زیستی است. بهتر است امنیت زیستی از مبدا کنترل شوند به همین دلیل تخم مرغ‌های نطفه‌دار تولید شده در مزارع مرغ مادر باید آلودگی پایینی داشته باشند. منبع اصلی آلودگی در مراکز جوجه کشی تخم مرغ‌های نطفه‌دار بوده و ضدعفونی آن‌ها از اصلی‌ترین اصول امنیت زیستی مرکز محسوب می‌گردد. به همین دلیل بهتر است تخم مرغ‌های نظفه‌دار با محصول Zix Virox به صورت مه‌پاشی، اسپری و یا غوطه‌وری ضدعفونی شوند. نقاط بحرانی دیگر در مراکز جوجه‌کشی پاکسازی و ضدعفونی ستر و هچر در بین دوره انکوباسیون است. به دلیل آلودگی بالاتر هچر باید در ضدعفونی آن دقت ویژه‌ای نمود. جهت ضدعفونی بین دوره‌های انکوباسیون می‌توان از محصول Zix Virox و Desogerme Microchoc به صورت روتار استفاده کرد. اگر در مرکز جوجه کشی مشکلات علائم آلودگی‌های قارچی وجود دارد بهتر است از محصول Desogerme Microchoc استفاده کنید زیرا خاصیت اسپورکشی بسیار قوی‌تری دارد. بیش از 85 درصد دوره انکوباسیون در ستر بوده بنابراین ضدعفونی در طول دوره قرارگیری در ستر می‌تواند به کاهش آلودگی کمک شایانی کند. دستگاه‌های نسل جدید ستر دارای سیستم ADS یا ضدعفونی اتوماتیک است. محصول Aquazix Plus Ag با سیستم ADS سازگار بوده و با اثربخشی بالا در طول دوره انکوباسیون محیط را ضدعفونی می‌کند.
پیشگیری از عفونت کیسه زرده پس از هچ
به طور معمول در ایران، پس از ورود جوجه‌ها به فارم از آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری و جلوگیری از عفونت کیسه زرده استفاده می‌کنند؛ اگرچه در صورت رعایت دقیق امنیت زیستی نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک به صورت پروفیلاکتیک نمی‌باشد. جهت پیشگیری از عفونت کیسه زرده در روزهای ابتدایی ورود جوجه به فارم می‌توان از محصول Enrodem 10% به همراه Colidem 20 به مدت 7 روز استفاده نمود. ترکیب فلوروکوئینولون و پلی میکسین در روزهای ابتدایی از درگیری با بسیاری از عفونت‌های گرم مثبت و منفی جلوگیری خواهد نمود. همچنین باعث جلوگیری از عفونت‌های ناشی از مایکوپلاسما و سودوموناس خواهد شد.
یک دیدگاه