کلی باسیلوز یک بیماری عفونی بوده که توسط باکتریوم اشریشیا کولی (که با نام ای کلای شناخته میشود) ایجاد میگردد. این بیماری در سراسر طیور دنیا دیده میشود. ای کلای همچنین قادر به ایجاد عفونت زیر پوست (سلولیت) بوده که معمولا با بیماریهای تنفسی در پرنده همراه است. این بیماری میتواند باعث ایجاد سپتی سمی و تلفات بالا در پرنده گردد. کلی باسیلوز پرندگان ابتدا جوجههای گوشتی با سنین بین 4 تا 6 هفتگی را تحت تاثیر قرار داده و یکی از عوامل سنگینترین تلفات در گلههای طیور صنعتی است. این مرگ و میر، درمان بیماری و کاهش ضریب تبدیل ناشی از آن باعث ضررهای اقتصادی بالا به صنعت طیور میگردد.
معرفی بیماری کلی باسیلوز
علائم کلی باسیلوز
علائم کلی باسیلوز شامل دیسترس تنفسی، کاهش اشتها و رشد ضعیف است. ضایعات معمولا پس از مرگ شامل عفونت کیسههای هوایی، پری کاردیت، پری هپاتیت و پریتونیت است. کیسهی هوایی سالم و غیر عفونی در پرنده سالم، اگزودای فومی در اوایل بیماری و همچنین اگزودای کازئوس در بیماری پیشرفته دیده میشود.
اتیولوژی
باکتری ای کلای یک باکتری گرم منفی و بی هوازی اختیاری بوده (بر اساس شرایط محیطی هم به صورت هوازی و هم بی هوازی فعالیت میکند) که جز فلور طبیعی دستگاه گوارش پرندگان است. اگرچه بیشتر باکتریهای ای کلای غیر پاتوژنیک هستند، برخی سویهها قادر به تکثیر خارج از محیط روده و ایجاد بیماری میباشند. این سویهها تحت عنوان پاتوژنیکهای طیور ای کلای یا APEC شناخته میشوند. بیشتر تعداد باکتریهای ای کلای در محیط پرورش طیور وجود داشته و به صورت آلودگیهای مدفوعی منتقل میگردند. طیور با تنفس غبار آلوده به آلودگیهای مدفوعی که مقادیر بالایی باکتری دارند دچار بیماری میگردند.
بیشتر بخوانید: معرفی بیماری عفونت کیسه زرده
عوامل مستعدکننده به کلی باسیلوز
بیماریهای تنفسی که مرتبط با ای کلای میباشند به صورت عمده پس از استرسهای تنفسی ایجاد شده با مایکوپلاسماگلیسپتیکوم یا دیگر عوامل ویروسی مانند ویروس بورس عفونی (IBV) و ویروس نیوکاسل (NDV) ایجاد میشوند. تاثیرهای محیطی مانند دما، رطوبت و مقادیر بالای آمونیاک بستر و غبار در سالن پرورش نیز با استرس تنفسی پرنده در ارتباط است.
عوامل حدت پلازمیدی
سویههای پاتوژنیک ای کلای طیور به داشتن عوامل حدتی که معمولا توسط پلازمید کد میشوند شناخته شده هستند. بسیاری از عوامل بر حدت باکتری ای کلای اثر گذار است. از این عوامل میتوان به کولیسین V، مقاومت به سرم و اتصالات و همآگلوتیناسیونهای حساس به حرارت نام برد. اتصال به سلولهای اپیتلیال یک نیازمندی اساسی برای کلونیزیشن باکتری ای کلای در سیستم تنفسی است. مکانیسمهای اسکونجر آهن به عنوان یکی از مهمترین فاکتورها شناخته شده است زیرا آهن جهت رشد باکتری و بنابراین شروع عفونت ضروری است. سیستمها بسیاری جهت برداشت آهن توسط این باکتری وجود داشته که اکثر آنها وابسته به پلازمید است. محققان بر این باورند که ترکیبی از این عوامل باعث افزایش پاتوژنسیتی باکتری ای کلای میگردد.
تشخیص کلی باسیلوز
کلی باسیلوز باعث پاتولوژی مشخصی در پرنده شده که در کالبدگشایی پرندهی تلف شده وود دارد. جداسازی و خالص سازی باکتری ای کلای از قلب، کبد و دیگر ضایعات تشخیص بیماری را تایید میکند.
کنترل و پیشگیری از کلی باسیلوز
اقدامات کنترلی جهت پیشگیری از عفونت ای کلای در پرندگان ابتداعا شامل حذف عوامل مستعدکننده میشود که شامل واکسیناسیون پرندگان علیه مایکوپلاسما، IBV و NDV میباشد. باکتری ای کلای به اغلب ضدعفونیکنندهها و دمای بالاتر از 80 درجه سانتی گراد حساس است بنابراین پاکسازی سالن پرورش طیور و همچنین کاهش برخورد به سویههای ای کلای پاتوژنیک میتواند کمککننده باشد. اطمینان از تهویه مناسب و ضدعفونی آب آشامیدنی باعث کاهش سطح آلودگی محیطی میگردد. درمان کلی باسیلوز بر پایه آنتیبیوتیک تراپی استوار بوده اما سویههای ای کلای به صورت فزایندهای در حال مقاوم شدن به آنتیبیوتیکها بوده و ممکن است درمان با شکست مواجه گردد.
ضدعفونی آب آشامیدنی
باکتری ای کلای یکی از باکتریهای Water-borne بوده و تا مدتها در آب و سیستم آبرسانی باقی میماند. همچنین این باکتری یکی از باکتریهای مهم در تشکیل بیوفیلم محسوب میگردد. به همین دلیل ضدعفونی آب آشامیدنی یکی از مهمترین روشهای کنترل عفونت با ای کلای در گله است. محصول Aquazix Plus Ag یک محصول کاملا بیخطر جهت ضدعفونی آب آشامیدنی و از بین بردن بیوفیلم در حضور پرنده است. این محصول کاملا زیست تخریب پذیر بوده و از امنیت بسیار بالایی برخوردار است.
ضدعفونی سالن پرورش
به دلیل اینکه این باکتری به وفور در مدفوع پرندگان یافت میگردد، قبل از برداشت کود با محصول Desogerme Microchoc GBD کود را ضدعفونی کرده و پس از برداشت بستر، آن را در محلی به دور از سالن پرورش دفن کنید. همچنین جهت ضدعفونی سالن پرورش و تولید میتوان از محصول Desogerme Microchoc GBD با غلظت 0.5 الی 1 درصد و همچنین محصول Zix Virox با غلظت 0.5 الی 1 درصد استفاده نمود. بهتر است برای حوضچههای ضدعفونی چرخ خودرو که با مواد آلی بالایی در تماس بوده و همچنین زیر نور خورشید قرار دارند از محصول Dsogerme Microchoc GBD با غلظت 2 درصد و برای حوضچهی ضدعفونی چکمه که در شرایط کنترل شده قرار داشته و عملکرد سریع ضدعفونی در آن اهمیت دارد از محصول Zix Virox با غلظت 0.5 درصد استفاده کنید.
درمان کلی باسیلوز
جهت درمان گلهی مبتلا به بیماری کلی باسیلوز بهتر است تست حساسیت آنتیبیوتیکی انجام پذیرد؛ اما معمولا در شرایط فارمی و طیور صنعتی زمان طلایی درمان محدود است. به همین جهت میتوان از آنتیبیوتیکهای زیر جهت درمان گله استفاده نمود:
آنتی بیوتیک فوزباک بدسون: از این آنتی بیوتیک با ماده موثره فسفومایسین و تکنولوژی گیرنده تله میتوان جهت درمان گله با دوز 160 میلیگرم/کیلوگرم/روز به مدت 5 الی 7 روز استفاده نمود.
Colidem: پلی میکسینها عموما بر گروه انتروباکتریاسه اثربخشی بسیار بالایی داشته و به دلیل عدم جذب ممنوعیت مصرف در مرغات تخمگذار ندارد.
Florfenidem 10%: به دلیل اینکه عفونت کلی باسیلوز معمولا با پیش زمینه عفونتهای تنفسی است، آنتی بیوتیک فلورفنیکول یک انتخاب بسیار عالی جهت درمان عفونتهای کمپلکس تنفسی در مرغان گوشتی محسوب میگردد.
Enrodem 10%: انروفلوکساسین یکی از آنتی بیوتیکهای پرمصرف طیور بوده که قادر به از بین بردن باکتری ای کلای و طیف وسیعی از دیگر باکتریهای گرم منفی و مثبت است. همچنین از این آنتی بیوتیک میتوان به همراه Colidem جهت درمان کلوباسیلوز حاد استفاده نمود.
بیشتر بخوانید: آزمایشات فارمی فلورفنیدم 10%