ضدعفونی علیه سالمونلا در زنجیره تولید و بسته بندی تخم مرغ
خانواده سالمونلا یک باکتری گرم منفی درون سلولی بوده که در مقابل ضدعفونی کنندهها مقاوم و شاخص هستند. پرندگان و لاکپشتها میزبان طبیعی این باکتری بوده اما در پستانداران نیز یافت شده و ممکن است باعث بیماری شوند. باکتری سالمونلا انتریکا شامل چهار سندروم مهم تب انتریک یا تیفوئید، انتروکولیت/اسهال، باکتریمی و حامل مزمن بدون علامت هستند. سرووار تیفی بیشتر محدود به انسان بوده در حالی که باقی بیشتر در حیوانات یافت میشوند. سرووار دابلین، تیفی موریوم و کلراسوئیس در انسان و حیوانات یاعث بیماری شده اما بسته به میزبان علائم متفاوتی ایجاد میکند. سرووار دابلین باعث بیماری التهابی رودهای، باکتریمی و سقط در گاو میشود. سرووارهایی که در صنعت طیور بسیار مهم است سالمونلا گالیناروم، تیفی موریوم، انترایتدیس و اینفانتیس بوده که قابل انتقال به زنجیره غذایی هستند. سالمونلا اینفانتیس به طور عمده در طیور گوشتی و سالمونلا اینترایتیدیس در طیور تخمگذار یافت میشوند. یکی مشکلات عفونتهای سالمونلایی کلونیزه شدن در ارگانهای پرنده و همچنین مقاومت بالا در مقابل ترکیبات بیوسید و محیط است.
سالمونلا در چرخه غذایی
سالمونلا اینتریتیدیس از اوایل دهه 80 میلادی در آمریکا و اروپا و همچنین کمی بعد در ایران یکی از مهمترین مشکلات صنایع غذایی محسوب میشود. صنعت طیور به عنوان منبع آلودگی این باکتری بوده به صورتی که تخم مرغ خام مهمترین عامل و گوشت طیور به عنوان عامل دوم در انتقال بیماری به انسان نقش دارند. به دنبال افزایش موارد ابتلا در آمریکا و کشورهای اروپایی، واکسیناسیون علیه این بیماری در مرغان مادر و تخمگذار و همچنین پروتکلهای امنیت زیستی اجرایی شد که به طور محسوسی از موارد ابتلا کاسته شد. به طوری که در سال 2004 مزارع مرغ مادر در بریتانیا عاری از سالمونلا اعلام شد اما در مزارع تخمگذار همچنان این باکتری وجود دارد.
کنترل سالمونلا
مهمترین نکته در کنترل سالمونلا شناسایی نقاط حساس در زنجیره غذایی است. در ایران کنترل این مکروارگانیسم در سطح فارم تخمگذار و بسته بندی تخم مرغ بیش از باقی عاملها مهم است. تنها راه کنترل و مبارزه با این باکتری رعایت اصول دقیق امنیت زیستی در فارم است. امنیت زیستی یعنی کنترل ورود میکروارگانیسمها به فارم و پایش دقیق و منظم به منظور کنترل وضعیت سلامت گله یا محصولات طیوری تولید شده در فارم است. در امنیت زیستی فارم ضدعفونی جایگاه ویژهای دارد. از ابتدای زنجیره تامین تخم مرغ، مرغان مادر قرار دارند. مرغ مادر جوجهی تخمگذار تولید میکند. این تخم مرغ نطفه دار به مراکز جوجه کشی انتقال یافته و پس از طی دوره انکوباسیون جوجه یکروزه تخمگذار تولید میکنند. جوجهها به فارم تولید پولت منتقل شده و در حدود سن سه ماهگی پولت تخمگذار تولید میشود. پلت تخمگذار به مزرعه مرغ تخمگذار منتقل شده و شروع به تولید تخم مرغ خوراکی میکنند. آلودگی با سالمونلا میتواند از ابتدای این زنجیره شروع شده و تا مصرف کننده نهایی ادامه پیدا کند. بهترین روش کنترل سالمونلا در این زنجیره، کنترل از مراحل بالاتر میباشد. انتخاب محصول ضدعفونی کننده مهمترین عامل بوده و اثربخشی آن بر سالمونلا مهمترین فاکتور در انتخاب محصول میباشد.
بیشتر بخوانید: عفونت هاي سالمونلا
ضدعفونی در مزارع مرغ مادر به منظور جلوگیری از سالمونلوز
کنترل آلودگی سالمونلا در این سطح بسیار مهم است. آلودگی با سالمونلا در این مرحله میتواند کل زنجیره را آلوده کند. اصول ضدعفونی در مزارع مرغ مادر در …. سطح صورت میپذیرد:
ضدعفونی انتهایی در هر دوره (all in all out): در این سطح از یک محصول وسیعالطیف با اثربخشی بالا استفاده میشود. تمامی سالن و تجهیزات باید توسط یک ضدعفونی کننده قوی و موثر بر انواع سویههای سامونلا صورت پذیرد.
ضدعفونی آب آشامیدنی: آب آشامیدنی یکی از عوامل مهم در انتقال بسیاری از عوامل بیماری زا به گله است. محصول ضدعفونی کننده باید اثربخشی بالا بر سالمونلا داشته و هیچگونه اثر سویی بر پرندگان گله نداشته باشد.
ضدعفونی از طریق حوضچههای ضدعفونیکننده: یکی از مهمترین نقاط بحرانی در مزارع مرغ مادر محسوب میشود. کنترل ورود میکروارگانیسم از طریق چکمه کارکنان و چرخ خودرو از طریق حوضچههای ضدعفونی کننده انجام میشود. محصول ضدعفونی کننده در این بخش باید اثربخشی بالا داشته و سریعالاثر باشد.
ضدعفونی وسایل نقلیه: وسایل نقلیه یکی دیگر از راه های ورود عوامل بیماری زا به گله است. این خودروها معمولا پاتوژنها را از فارمهای دیگر به گله انتقال میدهند. محصول ضدعفونی کننده باید به صورت اختصاصی خودرو را ضدعفونی کرده و همچنین اثر خوردنگی نداشته باشد.
ضدعفونی هوا به منظور کاهش بار میکروبی: باکتری سالمونلا به دلیل خصوصیات خود قابل انتقال از طریق هوا است. گرچه انتقال سالمونلا از طریق هوا به گله دور از ذهن است، اما در صورت وجود درگیری با سالمونلا در گله، ضدعفونی هوا باعث کاهش بار میکروبی و بهبود وضعیت گله خواهد شد. این عامل کمترین اهمیت را در بین عوامل گفته شده دارد.
ضدعفونی در مراکز جوجه کشی به منظور از بین بردن سالمونلا
ضدعفونی در مراکز جوجه کشی به منظور کنترل سالمونلا از اهمیت کمتری برخوردار است. هدف ضدعفونی علیه سالمونلا در مراکز جوجه کشی جلوگیری از آلودگی تخم مرغهای سالم به سالمونلا در مراکز جوجه کشی است. در صورت ورود تخم مرغهای آلوده به سالمونلا به مراکز جوجه کشی به علت آن که این باکتری وارد تخم مرغ شده است، ضدعفونی تاثیری بر آن ندارد. به منظور جلوگیری از آلوده شدن تخم مرغهای عاری ازسالمونلا در مراکز جوجه کشی ضدعفونی در چند سطح بررسی میگردد:
ضدعفونی سطوح مراکز جوجه کشی: محصولاتی که در این سطح استفاده میگردند باید وسیعالطیف (اثربخشی بر سالمونلا)، سریعالاثر و دارای امنیت بالایی باشند.
ضدعفونی ستر: بسته به نوع دستگاه ستر محصول ضدعفونی کننده متفاوت است. به صورت کلی محصول باید بر سالمونلا موثر بوده و هیچ اثر سویی بر تخم مرغهای نطفه دار نداشته باشد.
ضدعفونی هچر: ضدعفونی کننده در این سطح باید وسیعالطیف و قدرت بالایی داشته باشد چراکه هچر به دلیل خروج جوجه یکروزه جر نقاط کثیف مرکز محسوب شده و جوجه یکروزه بسیار مستعد بیماری در این مرحله است.
حوضچههای ضدعفونی کننده: باید از محصولی استفاده گردد که وسیعالطیف بوده و اثربخشی بالایی داشته باشد. همچنین باید پایداری بالایی داشته باشد زیرا محلول آن به راحتی قابل تعویض نیست.
ضدعفونی در مزارع مرغ تخمگذار به منظور جلوگیری از سالمونلوز
در مزارع مرغ پولت و تخمگذار همانند مزارع مرغ مادر باید در چهار سطح امنیت زیستی فارم خود را تضمین کنند. تفاوت در مراکز مرغ پولت در این است که طول دوره سه ماهه بوده و ضدعفونی انتهایی اهمیت بسیار بالاتری دارد. همچنین ضدعفونی در مزارع مرغ تخمگذار بر اساس نوع آبخوری و همچنین نوع پرورش (قفس و …) میتواند متفاوت باشد. در حالت کلی ضدعفونی کننده در این مزارع باید بر سالمونلا موثر بوده و از امنیت بالایی جهت استفاده در فارم برخوردار باشد.
ضدعفونی در مراکز بسته بندی تخم مرغ به منظور از بین بردن سالمونلا
ضدعفونی در این مراکز اهمیت ویژهای دارد اما همانند مراکز جوجه کشی در صورت ورود تخم مرغ آلوده، ضدعفونی قادر به از بین بردن سالمونلا نبوده زیرا این باکتری وارد تخم مرغ میشود. اهمیت ویژهی ضدعفونی در آن است که این مراکز از منابع متفاوتی تخم مرغ خوراکی دریافت کرده و ضدعفونی در این مزارع به منظور جلوگیری از انتقال باکتری سالمونلا از تخم مرغهای آلوده به سطوح، تجهیزات و دیگر تخم مرغهای سالم و همچنین جلوگیری از انتقال سالمونلا از سطوح و بسته بندی آلوده به تخم مرغهای سالم است. ضدعفونی کننده در اینقسمت باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
وسیعالطیف: مخصوصا دارای اثربخشی بالا بر سالمونلا باشد
سریعالاثر: مدت زمان تماس ضدعفونی کننده بر تخم مرغ بسیار مهم است. تخم مرغ ها قبل از پرینت و بسته بندی باید خشک شده باشد.
امنیت بالا: در صورت ضدعفونی تخم مرغها و یا بسته بندی افرادی بسیاری در تماس با ترکیب ضدعفونی کننده هستند بنابراین باید از محصولی استفاده شود که امنیت بسیار بالایی داشته باشد.
عدم وجود اثر خورندگی: محصول انتخاب شده قادر نباید اثر خورندگی بر تجهیزات و بسته بندی داشته باشد. همچنین باید از محصولی استفاده شود که در صورت ضدعفونی بسته بندی چاپ لیبل را از بین نبرد.
جدول انتخاب محصول جهت مبارزه با سالمونلا
نوع واحد تولیدی | تفکیک | محصول پیشنهادی |
مزارع مرغ مادر | ضدعفونی انتهایی | زیکس ویروکس ، میکروچوک |
ضدعفونی آب آشامیدنی | آکوآزیکس | |
حوضچههای ضدعفونی کننده | زیکس ویروکس، میکروچوک | |
ضدعفونی وسایل نقلیه | زیکس ویروکس | |
ضدعفونی هوا | زیکس ویروکس | |
مراکز جوجه کشی | ضدعفونی سطوح | زیکس ویروکس، میکروچوک |
ضدعفونی ستر | در حضور تخم مرغ نطه دار: آکوآزیکس پلاس | |
ضدعفونی انتهایی دستگاه: زیکس ویروکس، میکروچوک | ||
ضدعفونی هچر | در طول دوره هچ: آکوآزیکس پلاس | |
ضدعفونی انتهایی دستگاه: زیکس ویروکس، میکروچوک | ||
حوضچههای ضدعفونی کننده | زیکس ویروکس، میکروچوک | |
مزارع مرغ تخمگذار | ضدعفونی انتهایی | زیکس ویروکس، میکروچوک |
ضدعفونی آب آشامیدنی | آکوآزیکس پلاس | |
حوضچههای ضدعفونی کننده | زیکس ویروکس، میکروچوک | |
ضدعفونی وسایل نقلیه | زیکس ویروکس | |
ضدعفونی هوا | زیکس ویروکس | |
مراکز بسته بندی | ریسک بالا | زیکس ویروکس |
ریسک پایین | آکوآزیکس پلاس |
منابع
بیشتر بخوانید: اصول ضدعفونی مراکز جوجه کشی چیست؟
3 دیدگاه در “ضدعفونی علیه سالمونلا در زنجیره تولید و بسته بندی تخم مرغ”