پایادارویه ضامن سلامت جامعه
پاکسازی و ضدعفونی سیستم شیردوشی باعث حفظ کیفیت شیر، ظاهر شیر و همچنین افزایش عمر تجهیزات شیردوشی می‌گردد. یک پاکسازی کارآمد تمامی باقی مانده شیر و باکتری را از سیستم خارج می‌کند. همچنین اگر برنامه پاکسازی به صورت روتین انجام نگردد باعث ایجاد بیوفیلم شیر در سیستم و ایجاد محیط و مواد مغذی مورد نیاز باکتری جهت رشد خواهد شد.
ضدعفونی سیستم شیردوشی توسط عملیات فیزیکی محلول‌های پاکسازی کننده به همراه دمای بالا و ترکیبات شیمیایی انجام می‌شود. تا زمانی که محلول شست و شو و ترکیبات شیمیایی در تماس با تمامی قسمت‌های داخلی سیستم قرار نگیرند، پاکسازی به درستی انجام نخواهد شد. موارد زیر جدا از نوع سیستم شیردوشی مورد نیاز خواهد بود:
بر اساس استاندارد بریتانیا، به ازای هر واحد شیردوشی 4 گالن (18 لیتر) آب داغ مورد نیاز است. سیستم‌های شیردوشی به صورتی طراحی می‌شوند که حداقل میزان توربولانس یا آشفتگی در مسیر شیر ایجاد شود زیرا افزایش توربولنس در مسیر باعث جدا شدن چربی و رسوب آن می‌گردد. در حالی که در زمان پاکسازی سیستم شیردوشی بیشترین میزان توربولانس یا آشفتگی در سیستم مورد نیاز بوده تا بتوان از پاکسازی سطوح داخلی آن اطمینان حاصل نمود. در برخی از سیستم‌های شیردوشی می‌توان با تزریق هوا در سیستم باعث در مسیر آشفتگی ایجاد کرد و در نتیجه نرخ پاکسازی را افزایش داد. در شیردوشی‌های بسیار بزرگ تزریق‌کننده‌ی هوا بسیار اهمیت دارد چرا که با وجود این تزریق کننده‌ها می‌توان از پاکیزه شدن تمامی سطوح اطمینان حاصل کرد.
در خصوص ترکیبات شیمیایی نیز نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که این ترکیبات شیمیایی مانند Zix Virox می‌بایست حتما در شرایط مناسب نگهداری شوند و به درستی بر اساس دستورالعمل مصرف گردند، از لباس‌های محافظتی برای جلوگیری از برخورد ترکیب شیمیایی به بدن استفاده شود و همچنین ترکیبات شیمایی نباید در محل تانک شیر نگهداری شوند.
برای ضدعفونی سیستم شیردوشی از دو روش می‌توان اقدام کرد:
در بین این دو روش، روش اول معمول‌ترین روش در بریتانیا محسوب می‌شود. در ادامه به بررسی روش پاکسازی و ضدعفونی چرخشی سیستم شیردوشی می‌پردازیم.
این روش از پاکسازی و ضدعفونی سیستم شیردوشی به سه چرخه تقسیم می‌گردد:
سیستم شیردوشی باید بلافاصله بعد از آخرین شیردوشی و در حالی که سیستم هنوز گرم است انجام شود تا از رسوب محتویات شیر در لوله‌ها جلوگیری شود. بعد از اتمام شیردوشی، لوله‌ها را از تانکر جدا کنید. هرگونه شیر را از سیستم خارج کنید. سطح خارجی واحدهای شیردوشی باید پاکسازی شده و سیستم جهت شست و شو آماده گردد. در صورت امکان فنجانک‌های پستانی را جدا کرده تا مایع به راحتی در لوله‌ها جریان یابد.
بیشتر بخوانید: ضدعفونی از طریق حوضچه ضدعفونی کننده
بلافاصله پس از اتمام شیردوشی از آب گرم 38 تا 43 درجه به منظور آبکشی سیستم استفاده کنید. این عمل باعث خروج حداکثری مقادیر شیر باقیمانده در سیستم می‌گردد. اگرچه اکثر فارم‌های شیری از آب سرد استفاده می‌کنند اما تحت هیچ شرایطی نباید از آب سرد استفاده نمود زیرا باعث انعقاد چربی در سیستم و در سطح داخلی استیل می‌گردد. علاوه بر این مواد معدنی و قند شیر به راحتی در آب گرم حل می‌شوند.
پس از چرخه‌ی آبکشی، دریچه‌ی خطوط شست و شو باید بسته شوند تا از کشیده شدن مقادیر بالایی از هوا به داخل سیستم جلوگیری شود. این هوا ممکن است سطح داخلی سیستم را قبل از مرحله‌ی شست و شو سرد کند. بهتر است لوله‌های شیر و آب را ایزوله کنید تا از اتلاف دما و رسوب چربی در طول زمستان در سیستم جلوگیری شود. چرخه شست و شو باید حدود 90 تا 95 درصد باقیمانده شیر را از سیستم خارج کند. باقیمانده توسط چرخه شست و شو توسط مواد شیمیایی از بین خواهد رفت.
در پاکسازی و ضدعفونی چرخشی سیستم شیردوشی، چرخه شست و شو بر محلول دترجنت آلکالینی به منظور از بین بردن لکه‌های چربی در سیستم مبتنی است. کلرین به صورت نرمال به منظور از بین بردن پروتئین استفاده شده اما در این صورت خاصیت ضدعفونی کنندگی ندارد. محلول شست و شو بسیار به دما حساس است. عموما قدرت پاک کنندگی محلول به ازای هر 10 درجه سانتی‌گراد (تا 71 درجه سانتی‌گراد) دو برابر می‌شود. با عبور از دمای 71 درجه سانتی‌گراد، محلول ناپایدار شده و ممکن است به بخار تبدیل شود و به همین دلیل خاصیت اثربخشی خود را از دست بدهد. تعداد کمی محلول دترجنت وجود دارند که در آب سرد نیز فعالیت خود را ادامه می‌دهند.
در این مرحله باید آب داغ به میزان کافی در دسترس باشد. تنظیم صحیح دمای آب داغ در این مرحله بسیار مهم است. همچنین بسیار مهم است که ورودی آب داغ به سیستم اندازه مناسبی داشته باشد تا سیستم به سرعت با آب داغ پر شده و اتلاف گرما اتفاق نیوفتد.
دمای آب باید به صورت مداوم چک شده تا از عملکرد صحیح ترموستات و هیتر اطمینان حاصل شود. در برخی شرایط ممکن است ورودی آب داغ با رسوبات معدنی گرفته شود. مخصوصا در مکان‌هایی که سختی آب بالا است. بهترین روش اندازه گیری دمای مناسب این است که ورودی با آب داغ وارد شود و دمای آب در طول سیستم چک گردد. کنترل دما در این مرحله بسیار مهم است.
محلول دترجنت باید با غلظت مناسب استفاده شده به همین دلیل حجم آب سیستم باید اندازه گیری و مورد توجه واقع شود. آب داغ در سیستم جریان یافته و لوله‌ها و سیستم را گرم می‌کند. پس از این باید مقدار مناسب محاسبه شده از دترجنت وارد سیستم گردد. اگر محلول دترجنت بسیار ضعیف باشد، پاکسازی سیستم شیردوشی کارایی نخواهد داشت و اگر محلول بسیار قوی باشد ممکن است باعث خورندگی سیستم گردد.
اگر شست و شوی مناسب در این مرجله انجام نگیرد مقادیر بالایی باقیمانده در سیستم می‌ماند. شیر مقداری از درتجنت را خنثی کرده که ممکن است باعث کاهش اثربخشی محلول گردد. بهتر است در محل برگشت آب خروجی یک ترمومتر نصب شده باشد تا از ایجاد دمای مناسب در سیستم اطمینان حاصل گردد.
اگر محلول به مدت زیاد در سیستم بچرخد، دما کاهش سافته و ممکن است پروتئین مجددا در سیستم رسوب کند. ترکیبات ضروری چرخه شست و شو عبارت اند از:
بیشتر بخوانید: ضدعفونی خودرو در مزارع پرورش و تولید طیور
در انتهای چرخه شست و شو سیستم شیردوشی، این سیستم باید کاملا عاری از هرگونه آلودگی باشد. ضدعفونی سیستم تعداد باکتری‌های سیستم را کاهش داده و باعث حفظ کیفیت شیر خواهد شد. محصول زیکس ویروکس قادر به ضدعفونی کامل سیستم و همچنین از بین بردن بقایایی است که در مرجله قبل از بین نرفته‌اند. محلول ضدعفونی باید در سیستم چرخش کرده و سپس به خارج انتقال یابد. حتی ممکن است در برخی شرایط محلول ضدعفونی کننده تا شیردوشی بعدی در سیستم باقی بماند.
بیشتر بخوانید: کیفیت آب به عنوان یک فاکتور مهم در پرورش دام و طیور
محصول ضدعفونی کننده زیکس ویروکس / Zix Virox ساخت کشور اسپانیا قادر به ضدعفونی از بین بردن بیوفیلم شیر و لکه‌های چربی و پروتئین رسوب کرده در سیستم است. حتی اگر در مرحله‌ی شست و شو با دترجنت رسوبات شیر کاملا پاک نشده باشد، این محصول قادر به از بین بردن و برداشت این رسوبات خواهد بود. همچنین بر خلاف ترکیبات کلره این محصول قادر به از بین بردن رسوبات مینراله از سیستم می‌باشد. جهت مصرف این محصول می‌توان از دوزهای زیر استفاده نمود:
همچنین این محصول قابل مصرف به صورت Post-dip بوده و می‌تواند همراه با گلیسیرین مصرف گردد تا از آسیب به پستان‌ها جلوگیری گردد. همچنین در صورت مصرف با گلیسیرین اثربخشی محصول کاهش نمی‌یابد
