علت مرگ زنبورهای عسل در تابستان

بررسی علل مرگ زنبورهای عسل در تابستان

مرگ و میر زنبورهای عسل، مسئله‌ای جدی و رو به افزایش در صنعت زنبورداری و کشاورزی است که در فصول مختلف سال به وقوع می‌پیوندد. در حالی که در بهار، ریزش زنبورها اغلب به دلایل طبیعی نظیر پروازهای جهت‌یابی و پاکسازی زمستانی نسبت داده می‌شود، مرگ زنبورها در تابستان ریشه در مجموعه‌ای متفاوت از عوامل دارد که نیازمند بررسی و درک دقیق‌تری است. شناخت این عوامل برای اتخاذ رویکردهای پیشگیرانه و حفاظت از سلامت کلنی‌های زنبورعسل در طول ماه‌های گرم سال از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله از پایادارویه، به بررسی جامع دلایل اصلی مرگ زنبورهای عسل در فصل تابستان خواهیم پرداخت.

مسمومیت با سموم کشاورزی

یکی از مهم‌ترین و تهدیدات برای زنبورهای عسل در فصل تابستان، مسمومیت با سموم کشاورزی است. تابستان، فصل فعالیت‌های کشاورزی محسوب می‌شود و استفاده گسترده از آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها برای حفاظت از محصولات زراعی به طور مداوم زنبورها را در معرض خطر مسمومیت قرار می‌دهد. زنبورها در جریان جمع‌آوری شهد، گرده و آب، ناخواسته با گیاهان، منابع آبی سطحی و حتی هوای آلوده به سموم تماس پیدا می‌کنند. انواع مختلف سموم کشاورزی، هر کدام به شیوه‌ای خاص می‌توانند برای زنبورها مضر باشند. حشره‌کش‌ها که به طور خاص برای از بین بردن حشرات طراحی شده‌اند، به دلیل اختلال در سیستم عصبی زنبورها، می‌توانند منجر به فلج، تشنج و در نهایت مرگ آن‌ها شوند. سموم نئونیکوتینوئیدی به دلیل پایداری بالا و خاصیت سیستمیک، خطرناک هستند و حتی مقادیر بسیار اندک آن‌ها نیز می‌تواند اثرات مخربی بر رفتار، جهت‌یابی و سیستم ایمنی زنبورها داشته باشد. استفاده بی‌رویه از علف کش ها می‌تواند به طور غیرمستقیم به زنبورها آسیب برساند. علف‌کش‌ها با از بین بردن گیاهان هرز و گل‌های وحشی، منابع غذایی حیاتی زنبورها را کاهش داده و تنوع زیستی محیط را تخریب می‌کنند. افزون بر این، برخی از علف‌کش‌ها حاوی مواد جانبی سمی هستند که می‌توانند برای زنبورها مضر باشند و یا اثرات حشره‌کش‌ها را تشدید کنند. تحقیقات اخیر نشان داده است که قارچ کش ها به صورت سینرژیک با حشره‌کش‌ها عمل کرده و سمی بودن آن‌ها را افزایش می دهند. این عوامل سیستم ایمنی زنبورها را تضعیف کرده و آن‌ها را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می سازند.

علائم مسمومیت در زنبورها می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به نوع سم، میزان دوز و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن، متفاوت ظاهر شود. از جمله علائم رایج می‌توان به ریزش ناگهانی و شدید زنبورها، لرزش و حرکات غیرطبیعی، فلج و ناتوانی در پرواز، استفراغ و اسهال، و از دست دادن حس جهت‌یابی اشاره کرد. برای کاهش خطر مسمومیت، اقدامات متعددی قابل انجام است. برقراری ارتباط موثر بین کشاورزان و زنبورداران، انتخاب سموم کم‌خطرتر و استفاده از روش‌های غیرشیمیایی کنترل آفات، سمپاشی در زمان‌های غیرفعال زنبورها و اجتناب از سمپاشی در زمان گلدهی، پوشاندن کندوها در زمان سمپاشی اجباری و ایجاد مناطق حائل گیاهی غیرسمپاشی‌شده در اطراف مزارع، همگی می‌توانند به کاهش چشمگیر خطر مسمومیت زنبورها کمک کنند.

افزایش جمعیت کنه واروا

چالش مهم دیگر در فصل تابستان، افزایش جمعیت کنه واروا و بیماری‌های مرتبط با آن است. کنه واروا، یک انگل خارجی مخرب برای زنبورهای عسل است که از همولنف زنبورها تغذیه کرده و آن‌ها را به شدت تضعیف می‌کند. فصل تابستان، به دلیل افزایش تخم‌گذاری ملکه و وفور لارو و شفیره، زمان اوج جمعیت کنه واروا در کندوها است. این شرایط، فرصت بی‌نظیری برای کنه‌ها فراهم می‌کند تا به سرعت تکثیر شده و جمعیت خود را افزایش دهند. افزایش جمعیت کنه واروا پیامدهای ناگواری برای کلنی‌های زنبورعسل به همراه دارد. تغذیه کنه‌ها از خون زنبورها، منجر به ضعف عمومی، کاهش طول عمر و کاهش توانایی پرواز و جمع‌آوری شهد و گرده در زنبورها می‌شود. علاوه بر این، کنه واروا ناقل اصلی بسیاری از بیماری‌های زنبور عسل به ویژه بیماری های ویروسی خطرناک زنبورها است. تضعیف سیستم ایمنی زنبورها توسط کنه‌ها، آن‌ها را در برابر این ویروس‌ها بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد. ویروس‌هایی نظیر ویروس تغییر شکل بال و ویروس فلج حاد، می‌توانند به شدت جمعیت زنبورها را کاهش داده و حتی منجر به نابودی کامل کلنی شوند. برخی محققان معتقدند که کنه واروا و بیماری‌های ویروسی مرتبط با آن، نقش اساسی در بروز پدیده سندرم فروپاشی کلنی (CCD) دارند.

مدیریت جمعیت کنه واروا در کندوها، برای حفظ سلامت کلنی‌ها امری ضروری است. روش‌های مختلفی برای کنترل کنه واروا وجود دارد، از جمله روش‌های مکانیکی و فیزیکی مانند استفاده از تله‌های کنه، پودر قند، اسید فرمیک و اسید اگزالیک، و همچنین روش‌های شیمیایی با استفاده از داروهای کنه کش شیمیایی. انتخاب روش مناسب و اجرای دقیق آن، برای کنترل موثر کنه واروا و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن، بسیار حائز اهمیت  است