چرا ضدعفونی در تب برفکی از واکسیناسیون مهم تر است؟

تب برفکی بیماری ویروسی بوده که عامل آن از خانواده پیکورناویریده و جنس آفتوویروس است. عامل بیماری سویه‌های بسیاری مانند A، O، C، STAT1، STAT2، STAT3 و ASIA1 دارد. واریانت‌های سویه‌ها بسته به موقعیت جغرافیایی متفاوت بوده و به زیر گروه‌هایی تقسیم می‌شود. واکسیناسیون علیه این بیماری باید بر اساس سویه‌ی درگیر در منطقه و بر اساس راهبردهای کشوری صورت پذیرد. در ایران به طور سالانه بر اساس اعلام سازمان دامپزشکی سویه‌های کشوری اعلام و واکسن‌ها بر اساس سویه‌ها تولید و وارد می‌شوند.
به دلیل اینکه بیماری هیچگونه درمان موثری ندارد راهبرهای پیشگیری از بیماری تنها راه به منظور مقاله با بیماری است.

واکسیناسیون علیه FMD

واکسیناسیون علیه FMD یکی از روش‌های موثر در پیشگیری از ابتلای به بیماری در گله است. واکسیناسیون در اکثر کشورها از جمله ایران تحت انجام طرح‌های کشوری و زیر نظر سازمان‌های مرتبط انجام م‍ی‌گردد. همچنین واکسیناسیون بر اساس سویه‌های رایج در کشور و بر اساس نظر مراجع مرتبط انجام می‌گیرد. با وجود اینکه واکسن ایمنی خوبی ایجاد می‌کند دارای مشکلات فراوانی است:
ایمنی علیه این بیماری سریع ایجاد نشده و به صورت موقت است

طرح‌های اجرایی واکسیناسیون علیه این بیماری به صورت است. برخی از طرح‌های واکسیناسیون، مراجع ذی ربط واکسیناسیون را به صورت مداوم در طول سال انجام می‌دهند. با توجه به دوره‌ی (مانگین 6 ماه) ایمنی زایی واکسن تب برفکی، پایش و واکسیناسیون مجدد در طول سال، ویروس به تدریج از جمعیت‌های مستعد حذف خواهد شد. در طرح‌های دیگر مانند آنچه در کشور ما انجام می‌شود، واکسیناسیون قبل از شیوع بیماری در زمان‌های استراتژیک و بر اساس زمان و الگوی بروز بیماری در یک منطقه جغرافیایی صورت می‌پذیرد. به عنوان مثال طرح واکسیناسیون از طرف اداره دامپزشکی در استان کرمانشاه از اواسط پاییز آغاز و تا اوایل زمستان ادامه می‌یابد. در اینگونه طرح‌ها، ویروس از جمعیت حیواناتی مسعتد از بین نرفته و تنها از همه گیری بیماری در سطح ملی و جغرافیایی جلوگیری می‌شود. طبیعاتا در طرح دوم احتمال بروز بیماری در کل سال وجود داشته و تنها ضامن جلوگیری از ایجاد بیماری تا 6 ماه پس از واکسیناسیون است.

ریسک‌های واکسیناسیون صحیح علیه تب برفکی

سویه واکسن

انتخاب سویه واکسن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ایمنی علیه یک سویه‌های خاص ایمنی موثری علیه گونه‌های دیگر ایجاد نمی‌کند. همچنین با پیدایش سویه‌های کاملا بومی مانند سویه QOM، واکسیناسیون موثر در ریسک خطر قرار می‌گیرد.

حفظ کیفیت در طول زنجیره انتقال

نگهداری و انتقال واکسن به شرایط خاصی بستگی دارد. به عنوان مثال پر مصرف‌ترین واکسن تب برفکی در طرح‌های ملی واکسیناسیون علیه تب برفکی واکسن مرکز سرم سازی و واکسن سازی بوده که از زمان تولید تا زمان مصرف باید در دمای 2-8 درجه‌ی سانتی‌گراد نگهداری شوند. با توجه به شرایط موجود در کشورحفظ این شرایط با ریسک‌های فراوانی همراه است.

شرایط دام

اثربخشی واکسن به شرایط عمومی دام وابستگی مستقیم دارد. معمولا در ابتدا باید دام از لحاظ وجود بیماری و علائمی مانند تب توسط دکتر دامپزشک بررسی شده و سپس واکسن تزریق گردد که به صورت معمول در کشورما انجام نمی‌شود. همچنین میزان استرس دام یکی از فاکتروهای کلیدی در واکسیناسیون موثر بوده و می‌تواند اثربخشی واکسن را به طور معنی‌داری کاهش دهد.

مهارت واکسیناتور

بر اساس نوع واکسن ممکن است نحوه‌ی استفاده‌ی آن متفاوت باشد اما به طور معمول در کشور ما واکسن به صورت زیر جلدی و ناحیه کتف تزریق گردد. مصرف واکسن به صورت ناصحیح می‌تواند اثربخشی واکسن را کاهش دهد.

مخاطرات زیستی

به علت اینکه تزریق واکسن معمولا توسط سرنگ اتوماتیک انجام می‌شود، سر سوزن آن پس از هر تزریق قابل تعویض نیست. از طرف دیگر ضدعفونی پس از دز تزریق تسط الکل هزینه بر بوده و معمولا توسط واکسیناتورها انجام نمیشود. این امر موجب انتقال آلودگی در گله و بین گله‌های متفاوت خواهد شد. این خطر بیولوژیکی انتقال مکانیکی عوامل بیماری زا یکی از مشکلات اصلی واکسیناسیون‌های ملی در ایران است.

به دلایل ذکر شده در مقاله ضدعفونی و حفظ امنیت زیستی فارم مهم‌ترین عامل جلوگیری از ایجاد بیماری در گاو و گوسفند می‌باشد. ضدعفونی استمراری و اصولی فارم باعث جلوگیری موثر از ایجاد بیماری در گله خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله‌ی ضدعفونی علیه بیماری تب برفکی مراجعه کنید.